Wydawca treści Wydawca treści

Obszar Natura 2000

Obszar Natura 2000 – obszar specjalnej ochrony ptaków, specjalny obszar ochrony siedlisk lub obszar mający znaczenie dla Wspólnoty, utworzony w celu ochrony populacji dziko występujących ptaków lub siedlisk przyrodniczych lub gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty.

Obszary Natura 2000 powstają we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej, tworząc Europejską Sieć Ekologiczną obszarów ochrony Natura 2000.
Głównym celem funkcjonowania Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy. Drugim jej celem jest ochrona różnorodności biologicznej. Podstawą funkcjonowania programu są dwie unijne dyrektywy:

Dyrektywa Ptasia (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa – wcześniej Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dziko żyjących ptaków) – określa kryteria do wyznaczania ostoi dla gatunków ptaków zagrożonych wyginięciem;
   
Dyrektywa Siedliskowa (Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory) – ustala zasady ochrony pozostałych gatunków zwierząt, a także roślin i siedlisk przyrodniczych oraz procedury ochrony obszarów szczególnie wrażliwych przyrodniczo.

W myśl wyżej przedstawionych aktów prawa, każdy kraj członkowski Unii Europejskiej ma obowiązek zapewnić siedliskom przyrodniczym i gatunkom wymienionym w załącznikach dyrektywy siedliskowej i ptasiej warunki sprzyjające ochronie, lub zadbać o odtworzenie ich dobrego stanu, m.in. poprzez wyznaczenie i objęcie ochroną obszarów, na których te siedliska i gatunki występują.
Dyrektywy wyznaczają dwa typy obszarów:

  • obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO),
  • obszary mające znaczenie dla Wspólnoty (OZW) / specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO).


Obszary specjalnej ochrony ptaków są wyznaczane do ochrony populacji dziko występujących ptaków jednego lub wielu gatunków. Określane są one indywidualnie przez każde państwo, Komisja Europejska sprawdza jedynie czy krajowa sieć obszarów uwzględnia wszystkie istotne ostoje ptaków w danym kraju, czy wyznaczone obszary stanowią spójną całość.
W przypadku specjalnych obszarów ochrony siedlisk, każde państwo członkowskie opracowuje i przedstawia Komisji Europejskiej listę leżących na jego terytorium obszarów najcenniejszych pod względem przyrodniczym, odpowiadających gatunkowo i siedliskowo wymogom zawartym w Dyrektywie Siedliskowej. Po przedłożeniu listy, obszary są wartościowane i selekcjonowane. Kluczowym elementem tej procedury jest Seminarium Biogeograficzne, podczas którego ocenia się kompletność sieci dla każdego z gatunków i siedlisk będących przedmiotami ochrony. Następnie Komisja Europejska zatwierdza w drodze decyzji obszary jako „obszary mające znaczenie dla Wspólnoty – OZW". Od tego momentu nabierają one status obszarów Natura 2000 i podlegają ochronie w ramach prawa wspólnotowego.
Według stanu na 01.01.2014 r. w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Płytnica występują następujące obszary Natura 2000:

  • obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO):

     - PLB300012 „Puszcza nad Gwdą"

  • obszary mające znaczenie dla Wspólnoty (OZW):

     - PLH300017 „Dolina Rurzycy".

Lp. Kod obszaru Nazwa obszaru Powierzchnia całkowita (ha) Powierzchnia w zasiegu nadleśnictwa (ha)
Obszar Specjalnej Ochrony Pataków (OSO) Natura 2000
1. PLB300012 Puszcza nad Gwdą 7 7678.90 1 6499.26
Obszar Specjalnej Ochrony Siedlisk (SOO) Natura 2000
2. PLH300017 Dolina Rurzycy 1 766.00 964.63


 PLB300012 „Puszcza nad Gwdą"

Powierzchnia całego obszaru wynosi 77678,90 ha. Puszcza nad Gwdą jest to rozległy kompleks leśny obejmujący w większości bory sosnowe, a na dnie i zboczach dolin - lasy liściaste i mieszane. Charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu, przyczyniającą się do zróżnicowania siedlisk. Bogactwo jezior, głównie eutroficznych, ale również mezotroficznych i dystroficznych z cennymi gatunkami i zbiorowiskami roślinnymi, o powierzchni od kilku do kilkuset ha. W obniżeniach terenu i wzdłuż rzek występują torfowiska zasadowe, nakredowe, przejściowe i zdegradowane torfowiska wysokie oraz inne tereny podmokłe. Częste jest występowanie dobrze wykształconych rozległych kompleksów źródliskowych ze specyficzną szatą roślinną. Jest to obszar źródliskowy kilku rzek. W obrębie ostoi znajdują się także połacie łąk kośnych. Pola orne mają niewielki udział powierzchniowy.
W zasięgu Nadleśnictwa obszar obejmuje 18603,65 ha, czyli 24,0% ogólnej powierzchni OSO, w tym grunty zarządzane przez Nadleśnictwo - 16499,26 ha (98,6% powierzchni Nadleśnictwa). Udział poszczególnych kategorii w gruntach Nadleśnictwa przedstawia się następująco:
 

  ● grunty leśne zalesione i niezalesione 15661,80 ha
  ● grunty związane z gospodarką leśną 472,38 ha
  ● grunty nieleśne 365,08 ha


W Nadleśnictwie obszar obejmuje oddziały: 1-260; 261a-f,k,l,~b,~c; 262-315; 316a-k,~f-~h; 317-332; 333a,b,~a-~d; 334-398; 399a-i,k,~a-~c; 401-486; 491-574; 576-612; 613a-k,~a-~d,~g-~j,~l; 614-631.
W ostoi występuje co najmniej 27 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, z tego 21 to gatunki lęgowe bądź prawdopodobnie lęgowe, co najmniej 10 to gatunki z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Obszar jest bardzo ważną ostoją lelka, lerki i włochatki. W okresie lęgowym obszar zasiedla nie mniej niż 1% populacji krajowej następujących gatunków ptaków: gągoł, włochatka, kania czarna (PCK), kania ruda (PCK), lelek, lerka, puchacz (PCK) i rybołów (PCK).

  PLH300017 „Dolina Rurzycy"

Obszar położony jest w środku Nadleśnictwa, wzdłuż rzeki Rurzycy. Zajmuje powierzchnię 1766,00 ha, w tym w zasięgu Nadleśnictwa 1185,20 ha. Powierzchnia gruntów zarządzanych przez Nadleśnictwo wynosi 964,63 ha w tym:
 

  ● grunty leśne zalesione i niezalesione 895,41 ha
  ● grunty związane z gospodarką leśną 24,85 ha
  ● grunty nieleśne 44,37 ha


Grunty zarządzane przez Nadleśnictwo położone są w oddziałach: 32; 33; 128; 129; 130a,b,d-i,~a-~c; 171-173; 174a,b.~a,~b; 235c-j,~d,~f; 236-238; 291c,~d; 292; 293; 360d-g,~g; 361d-g,~g; 362-364; 365a-d,~c,~d; 366a-i,~f-~i; 424-426; 470; 471;
472a,b,h,~a-~c; 506c-h; 507-509; 510a-h,~b; 511a-c,~a; 512a,c,~f,~g; 533; 534; 562g,h; 563c-i,~a,~c,~d; 564-566; 587a-h,~a-~d,~g,~h; 588-591.

Obszar obejmuje dolinę rzeki Rurzycy, która wypływa z jeziora Krąpsko Małe (Nadleśnictwo Jastrowie) i płynie malowniczą, głęboko wciętą doliną, po czym wpada do rzeki Gwdy. Jej długość wynosi 25 km. Teren ten jest rynną odpływową dawnych wód lodowcowych, wypełnioną torfami oraz mułami i piaskami jeziornymi, w której znajduje się sześć jezior polodowcowych połączonych rzeką Rurzycą. Obszar w większości porośnięty jest przez lasy iglaste i naturalne lasy mieszane na stromych zboczach doliny oraz źródliskowe olszyny. Tylko niewielkie fragmenty obszaru zajęte są przez łąki i inne tereny otwarte.
Obszar wyróżnia się kompleksem unikalnych, doskonale zachowanych źródlisk i torfowisk niskich, bogactwem flory i rzadkich fitocenoz torfotwórczych.
Główne zagrożenie dla obszaru stanowić może zarastanie torfowisk i wilgotnych łąk oraz zmiana stosunków wodnych.
W SDF-ie dla obszaru odnotowano 12 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, w tym 11 o znaczeniu ogólnym, jeden gatunek płaza (Kumak nizinny), 3 gatunki bezkręgowców (Poczwarówka zwężona, Poczwarówka jajowata, Czerwończyk nieparek) oraz 1 gatunek rośliny (Lipiennik Loesela) z Załącznika II do ww. Dyrektywy, o znaczeniu ogólnym. Tak więc zarówno siedliska, bezkręgowce jak i roślina stanowią dla tego obszaru przedmioty ochrony.